Giới thiệu CANSLIM và Nguyên tắc Cơ bản

Mục tiêu bài học

1. Hiểu nguồn gốc và bản chất của phương pháp CANSLIM
2. Nắm vững các nguyên tắc cơ bản
3. Nhận biết và tránh được những sai lầm phổ biến
4. Xây dựng tư duy đúng đắn khi đầu tư

I. Giới thiệu về CANSLIM

1. Nguồn gốc và người sáng lập

William J'ONeil sinh năm 1933 tại Oklahoma và có một hành trình đáng chú ý trong lĩnh vực chứng khoán:

Năm 1959, ông nhận thấy quỹ Dreyfus hoạt động rất hiệu quả, gấp 2 lần các quỹ khác. Với tư duy "học hỏi từ người thành công nhất", ông bắt đầu nghiên cứu tất cả cổ phiếu mà quỹ này đã mua trong 2 năm trước đó.

Chỉ trong 18 tháng (1962-1964), ông đã tăng tài khoản đầu tư của mình lên 20 lần.

Ở tuổi 30, ông đã mua được một ghế ở TTCK New York.

Thành lập công ty William ONeil & Co, một trong những công ty nghiên cứu chứng khoán uy tín nhất nước Mỹ.

Sáng lập tờ Investor's Business Daily (IBD) với 10 triệu độc giả áp dụng phương pháp CANSLIM thành công.

2. Bản chất của phương pháp

CANSLIM được xây dựng dựa trên nghiên cứu thống kê xác suất, không phải lý thuyết suông:

• O'Neil nghiên cứu tất cả cổ phiếu thành công nhất trong 50 năm và tìm ra đặc điểm chung của chúng trước khi tăng giá mạnh.
• Phá vỡ nhiều quan niệm sai lầm như:

1. Mua thấp bán cao
2. Bắt đáy khi thị trường gặp hỗ trợ
3. Mua cổ phiếu P/E thấp
4. Mua vì cổ tức tốt
5. Mua vì giá thấp hơn giá trị sổ sách
6. Mua trung bình giá xuống
7. Mua theo tin đồn
8. Mua và nắm giữ lâu dài

3. Nghịch lý vĩ đại

O'Neil phát hiện một nghịch lý quan trọng: "Những cổ phiếu có vẻ như giá quá cao và nhiều rủi ro đối với phần đông mọi người thường lên cao hơn nữa, trong khi những cổ phiếu có vẻ rẻ và đang ở dưới thấp thường xuống thấp nữa."

Ví dụ thực tế - NVIDIA (NVDA):

1. Năm 2015, nhiều nhà đầu tư cho rằng NVIDIA ở mức $30 là "quá đắt" với P/E 20
2. Những người "thông thái" chờ đợi điều chỉnh để mua giá rẻ hơn
3. Đến năm 2023, NVIDIA đã tăng lên trên $400, tăng hơn 13 lần
4. Trong khi đó, những cổ phiếu "rẻ" trong ngành bán dẫn như Intel lại liên tục giảm giá

II. Những nguyên tắc cơ bản quan trọng nhất

1. Xu hướng thị trường là yếu tố quyết định

Đây là nguyên tắc quan trọng nhất của CANSLIM:

1. 80-90% cổ phiếu biến động theo xu hướng thị trường chung
2. Trong uptrend: 80% cổ phiếu sẽ tăng giá
3. Trong downtrend: 80% cổ phiếu sẽ giảm giá
4. Nếu chưa xác định được xu hướng thị trường thì đừng nghĩ tới việc chọn lựa cổ phiếu

Như O'Neil nói: "Việc nhận ra khi nào thị trường lên đến đỉnh tăng trưởng hay xuống tới đáy suy thoái thông thường đã chiếm 50% toàn bộ trò chơi phức tạp này."

2. Nguyên tắc Cut Loss

Cut loss là nguyên tắc bất di bất dịch trong CANSLIM:

1. Bán bất kỳ cổ phiếu nào mất 7-8% so với giá mua
2. Không có ngoại lệ, không viện cớ
3. Nghiên cứu cho thấy cổ phiếu tốt hiếm khi mất giá đến 7-8%

Bernard Baruch nói: "Thậm chí bạn chỉ đúng 3-4 lần trong 10 lần cũng có thể mang lại cả một gia tài nếu biết cắt giảm thua lỗ nhanh chóng."

3. Không bắt đáy

Ví dụ - Cisco Systems (2000):

• Từ $82 xuống $60: Nhiều người mua vì "rẻ"
• Tiếp tục giảm xuống $8
• Mất 20 năm chưa lấy lại đỉnh cũ

Bài học:

• Chờ xác nhận xu hướng đảo chiều
• An toàn quan trọng hơn giá rẻ
• Cơ bản tốt không đảm bảo giá không giảm

III. Những Sai lầm Phổ biến

1. Về Chiến lược đầu tư

a) Bắt đáy và bình quân giá xuống

Ví dụ thực tế - Lehman Brothers (2008):

1. Từ $85 xuống $60: Nhiều người mua vì "quá rẻ"
2. Tiếp tục giảm xuống $40: Người đã mua tiếp tục "bình quân giá"
3. Cuối cùng xuống $0: Công ty phá sản, nhà đầu tư mất trắng
4. Bài học: Ngay cả những tổ chức tài chính lớn cũng có thể phá sản

b) Mua theo P/E thấp và giá dưới mệnh giá

1. P/E thấp thường phản ánh vấn đề của doanh nghiệp
2. Giá dưới mệnh giá không đồng nghĩa với cơ hội
3. Nhiều cổ phiếu P/E thấp tiếp tục giảm sâu

2. Về Tâm lý giao dịch

a) Không dám chấp nhận thua lỗ

1. "Chưa bán là chưa lỗ" - quan niệm sai lầm phổ biến
2. Giữ cổ phiếu thua lỗ với hy vọng hồi phục
3. Để thua lỗ nhỏ trở thành thảm họa

b) Để cảm xúc chi phối

Ví dụ Bitcoin 2017:

1. FOMO (Fear Of Missing Out) mua ở $20,000
2. Hoảng loạn bán ở $4,000
3. Bài học về kiểm soát cảm xúc

3. Về Kỷ luật giao dịch

Bài học từ Jesse Livermore:

1. Tuân thủ quy tắc nghiêm ngặt
2. Cut loss không thương tiếc
3. Kiên nhẫn chờ điểm mua tốt

IV. Cách xây dựng hệ thống giao dịch

1. Thiết lập quy tắc

1. Viết ra điều kiện mua/bán cụ thể
2. Đặt mức cut loss rõ ràng
3. Xác định tiêu chí chọn cổ phiếu

2. Quản trị rủi ro

1. Không cần đúng 100% các lệnh
2. Chỉ cần thắng 3-4/10 lệnh là đủ lãi lớn
3. Quan trọng là kiểm soát thua lỗ

3. Rèn luyện kỷ luật

1. Tuân thủ quy tắc đã đề ra
2. Không để cảm xúc chi phối
3. Liên tục học hỏi và cải thiện

Bài tập thực hành

1. Viết ra các quy tắc giao dịch cá nhân
2. Liệt kê các sai lầm đã mắc phải
3. Lập kế hoạch khắc phục
4. Theo dõi xu hướng thị trường hiện tại